Чыноўнік, адказвай па-беларуску! За права атрымаць ад супрацоўнікаў дзяржаўных органаў вусны адказ на мове звароту

Дзяржаўнымі мовамі ў Рэспубліцы Беларусь з’яўляюцца беларуская і руская мовы (арт. 17 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 года са змяненнямі і дапаўненнямі, далей - Канстытуцыя).

Са свайго боку, дзяржава адказная за захаванне гісторыка-культурнай і духоўнай спадчыны (арт.15 Канстытуцыі). У прыватнасці Рэспубліка Беларусь забяспечвае ўсебаковае развіццё і функцыянаванне беларускай і рускай моў ва ўсіх сферах грамадскага жыцця (арт. 2 Закона "Аб мовах у Рэспубліцы Беларусь" ад 26 студзеня 1990 г.).

У межах рэалізацыі моўных правоў грамадзян прыняты амаль 10 год таму (18.07.2011) Закон "Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб" замацоўваў права заяўнікаў атрымліваць пісьмовыя адказы (паведамленні) на пісьмовыя і электронныя звароты на мове звароту. Але названы закон меў палавінчаты характар: грамадзяніну было гарантавана даць адказ на мове звароту (дзяржаўнай) толькі ў пісьмовай ці электроннай форме, што не абараняла правы беларускамоўных грамадзян краіны.

У гэтым звароце мы засяродзімся на адносінах, якія ўзнікаюць пры зваротах грамадзян да дзяржаўных служачых у вуснай форме.

Як вынікае з Закона "Аб дзяржаўнай службе ў Рэспубліцы Беларусь" (арт. 24), права на паступленне на дзяржаўную службу маюць грамадзяне Рэспублікі Беларусь, якія валодаюць дзяржаўнымі мовамі Рэспублікі Беларусь. Заўважым: не "адной з дзяржаўных моваў", а "дзяржаўнымі мовамі" - то бок і беларускай, і рускай у неабходным аб'ёме.

Такім чынам, з аднаго боку, пераходны перыяд прамежкам у амаль 10 год з часу прыняцця Закона "Аб зваротах..." дазволіў дзяржаўным служачым прызвычаіцца да зваротаў грамадзян на беларускай мове, з другога - дазволіў мець практыку ў зносінах па-беларуску ў час падрыхтоўкі пісьмовых адказаў.

Наступным лагічным крокам ёсць дапрацоўка заканадаўства (Закона "Аб дзяржаўнай службе..." і/або Закона "Аб зваротах...") у частцы права грамадзян атрымліваць адказы (паведамленні) на мове звароту ў ДЗЯРЖАЎНЫЯ ОРГАНЫ, незалежна ад формы падачы зварота - вуснай ці пісьмовай.

Зыходзячы з напісанага вышэй, прапануем і патрабуем:

дапрацаваць заканадаўства, якое рэгулюе адносіны падчас зваротаў грамадзян у дзяржаўныя органы Рэспублікі Беларусь такім чынам, каб незалежна ад формы звароту (вуснай, пісьмовай ці электроннай) было гарантавана права на атрыманне адказу (паведамлення) на той дзяржаўнай мове, на якой быў зварот.